Ο οφθαλμός είναι τοποθετημένος μέσα στον κόγχο του ανθρώπινου κρανίου που σχηματίζεται από διάφορα οστά και έτσι είναι ιδιαίτερα προστατευμένος από τραυματισμούς.
Ανατομικά περιβάλλεται από τρεις χιτώνες και συγκεκριμένα έξω προς τα μέσα από:
1. Το σκληρό και άσπρο χιτώνα που είναι ιδιαίτερα παχύς και εκτός των άλλων προστατεύει τον οφθαλμό και συμβάλλει στο σφαιροειδές του σχήμα.
2. Το ραγοειδή και σκουρότερο χιτώνα που αποτελείται από το χοριοειδή, το ακτινωτό σώμα και την ίριδα. Συμβάλλει στην αιμάτωση και θρέψη του οφθαλμού μέσω πολύπλοκου δικτύου αγγείων , καθώς και στην απορρόφηση των φωτεινών ερεθισμάτων.
3. Τον εσωτερικό φωτοευαίσθητο αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού, που είναι υπευθυνος μέσω των χιλιάδων νευρικών ινών του και το σχηματισμό του οπτικού νεύρου, για τη μεταφορά των φωτεινών ερεθισμάτων. Στον αμφιβληστροειδή βρίσκεται επίσης η ωχρά κηλίδα του οφθαλμού που είναι ως επι το πλείστον υπεύθυνη για τη συγκέντρωση των φωτεινών ακτίνων και αποτελεί το κέντρο της όρασης, καθώς ενώ αποτελεί μόνο το 2% περίπου της έκτασης του αμφιβληστροειδούς, στέλνει πάνω από το μισό των φωτεινών ερεθισμάτων στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου.
Έμπροσθεν, ο οφθαλμός περιβάλλεται από τον κερατοειδή , ο οποίος αποτελεί συνέχεια του σκληρού χιτώνα. Είναι διαυγής και συμμετέχει σε μεγάλο βαθμό στη διάθλαση των ακτίνων του φωτός, καθώς και στην προστασία του εσωτερικού του οφθαλμού. Αποτελείται από 3 στιβάδες, το επιθήλιο εξωτερικά, το στρώμα κεντρικά και το ενδοθήλιο εσωτερικά.
Εξωτερικά το μάτι προστατεύεται από τα βλέφαρα τα οποία με την κίνηση τους (βλεφαρισμός), καθώς και τις βλεφαρίδες τους, διώχνουν ξένα σώματα που μπορούν να απειλήσουν τον οφθαλμό. Τα βλέφαρα αποτελούνται από δεκάδες αδένες που μαζί με τον κεντρικό δακρυϊκό αδένα, δημιουργούν τα δάκρυα, τα οποία καλύπτουν τον κερατοειδή και συντελούν στην ομαλή επιφάνεια του εξωτερικού μέρους του οφθαλμού, αλλά και στην πρόσθετη προστασία του.
Τα βλέφαρα εσωτερικά και ο σκληρός χιτώνας εξωτερικά, περιβάλλονται από μία επιπλέον στιβάδα που λέγεται επιπεφυκότας ο οποίος συντελεί στην ύγρανση και προστασία του οφθαλμού.
Εσωτερικά το μάτι του ανθρώπου χωρίζεται σε πρόσθιο και οπίσθιο ημιμόριο. Το πρόσθιο ημιμόριο περιλαμβάνει το χώρο μεταξύ κερατοειδούς και του κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού, ενώ το οπίσθιο ημιμόριο το χώρο μεταξύ του οπισθίου μέρους του φακού και του αμφιβληστροειδούς.
Το πρόσθιο ημιμόριο πάλι χωρίζεται στον πρόσθιο θάλαμό – την κοιλότητα μεταξύ κερατοειδούς και ίριδας – και τον οπίσθιο θάλαμό μεταξύ ίριδας και φακού. Το πρόσθιο ημιμόριο διαρρέεται από το υδατοειδές υγρό που είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση της φυσιολογικής πίεσης στο εσωτερικό του οφθαλμού και τη θρέψη του κερατοειδούς.
Παράγεται στο ακτινωτό σώμα και μεταφέρεται μέσω της κόρης του οφθαλμού στον πρόσθιο θάλαμο, όπου και παροχετεύεται εκτός του ματιού μέσω του διηθητικού ηθμού που βρίσκεται μεταξύ κερατοειδούς και ίριδας. Ο κρυσταλλοειδής φακός -μέχρι κάποια ηλικία διαυγής- αποτελεί μία δίκοιλη κατασκευή, και είναι και αυτός υπεύθυνος για τη διάθλαση των φωτεινών ακτίνων. Περιβάλλεται από μία «σακούλα» που ονομάζεται πρόσθιο και οπίσθιο περιφάκιο και στηρίζεται με ένα δίκτυο ινιδίων που συνδέονται με τον ακτινωτό μυ.
Το οπίσθιο ημιμόριο του οφθαλμού είναι γεμάτο με μία παχύρευστη ουσία που ονομάζεται υαλοειδές σώμα. Βρίσκεται σε κάποια σημεία της περιφέρειας, καθώς και στην περιοχή του οπτικού νεύρου σε στενή επαφή –μέσω ινών- με τον αμφιβληστροειδή χιτώνα και συντελεί έτσι στην σταθερή στήριξη και την ανεπηρέαστη επαφή του με τον χοριοειδή. Το υαλοειδές σε αντίθεση με το υδατοειδές υγρό δεν αναπαράγεται.
Ο ανθρώπινος οφθαλμός κινείται με τη βοήθεια 6 μυών που προσφύονται εξωτερικά στο σκληρό χιτώνα του οφθαλμού. Η ταυτόχρονη κίνηση των οφθαλμών προς το ίδιο σημείο, βασικός κανόνας για τη διόφθαλμη όραση, επιτυγχάνεται με την απόλυτη συνεργασία και των 6 μυϊκών ζευγαριών των 2 οφθαλμών. Η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και στηρίζεται στην ειδική νεύρωση των μυών, καθώς και λειτουργίας συγκεκριμένων κέντρων του εγκεφάλου.
